Punktualnie o 4:40 w Wieluniu zawyły dziś syreny na znak pamięci o pierwszych 1200 ofiarach II wojny światowej. 1 września 1939 roku pierwsze bomby niemieckiego Luftwaffe spadły na Szpital Wszystkich Świętych oznaczony czerwonym krzyżem, później, w trzech nalotach, zbombardowane zostało całe miasto. Dziś władze państwowe z premierem Mateuszem Morawieckim na czele, władze wojewódzkie, lokalne oraz mieszkańcy regionu uczcili ich pamięć, uczestnicząc w uroczystości 84. rocznicy wybuchu największej wojny współczesnego świata.
Kiedy ustało wycie syren i zamilkł dźwięk dzwonu „ Pamięć i przestroga”, na scenie pojawili się wieluńscy artyści, którzy przedstawili krótki program w oparciu o twórczość Wisławy Szymborskiej. Następnie byliśmy świadkami przekazania Ognia Pokoju przez biegaczy, którzy wyruszyli z Polskiej Nowej Wsi pod Opolem, sztafetom z Burzenina, Sieradza i Ostrzeszowa. Po oddaniu hołdu ofiarom bombardowania został odegrany hymn państwowy.
(…) Co niezwykle ważne, wspólnie z nami uczestniczą w tych obchodach także przedstawiciele Republiki Federalnej Niemiec. Zarówno władz samorządowych zaprzyjaźnionego z Wieluniem miasta Osterburg, ale także władz i przedstawicieli państwowych, w tym roku z charge d’affaires niemieckiej ambasady. Odwołam się jeszcze raz do słów prezydenta Steinmeiera: ”Przeszłość nie przeminie i nasza odpowiedzialność nie przeminie. My to wiemy. Jako prezydent Niemiec chcę państwa zapewnić – nie zapomnimy. Chcemy i będziemy pamiętać. Bierzemy na siebie odpowiedzialność, którą nakłada na nas historia. Chylę czoła przed ofiarami ataku na Wieluń. Chylę czoła przed polskimi ofiarami niemieckiej tyranii i proszę o przebaczenie”. Słowa te mają podwójne znaczenie. Po pierwsze, co współcześnie wcale oczywistym nie jest, to uznanie przez prezydenta, kto był katem, a kto ofiarą tej wojny – mówił podczas przemówienia Paweł Okrasa, burmistrz Wielunia. – Po drugie, wypowiedziana została przez prezydenta Niemiec w pełnej pokorze prośba o przebaczenie. Nigdy wcześniej w powojennej historii relacji polsko-niemieckich nie padły takie słowa z ust najważniejszej osoby reprezentującej państwo niemieckie (…).
Posłuchaj wystąpienia burmistrza Okrasy:
Premier Mateusz Morawiecki w pierwszych słowach swojego wystąpienia zwrócił się do obecnych nielicznych już świadków wybuchu II wojny światowej w Wieluniu:
– Druga wojna światowa nie zaczęła się od jakiejś regularnej bitwy, od starcia dwóch armii. Druga wojna rozpoczęła się tutaj, kiedy samoloty Luftwaffe o godzinie 4:40 zrzuciły bomby na niewinne miasto. Na miasto, które nie miało żadnego znaczenia od strony militarnej. I dlatego można sobie zadać takie pytanie na samym początku: jaki był sens? Jaki był cel takiego ataku? Skoro nie był to cel militarny, to musiał być inny cel. I tym celem, tym sensem ataku na Wieluń, mordowania cywilnej ludności było zastraszenie, zniszczenie i unicestwienie. Adolf Hitler, przywódca Niemiec, na odprawie wojskowej mówił o unicestwieniu całej Polski właśnie po to, aby zrealizować swój generalny plan dotyczący Wschodu, dotyczący zasiedlenia Wschodu przez niemieckich nadludzi. I jeśli myślimy o tamtych ofiarach, pomyślmy o każdej z nich z osobna. Nie myślmy tylko o liczbach, o podsumowaniach ogólnych. Niech każdy z nas w pamięci, w sercu, przez chwilę zatrzyma się i pomyśli o konkretnych ludziach, o dzieciach, jak dwuletnia Marianna, trzyletni Arnold, jak robotnicza rodzina Pacynów: pana Bronisława, pani Władysławy i siedmioletniej Kazi, którzy wtedy, tamtego poranka zginęli od niemieckich bomb (…).
Posłuchaj przemówienia premiera Mateusza Morawieckiego:
Podczas uroczystości list od Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytał Marcin Przydacz, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP:
List od marszałek Sejmu Elżbiety Witek odczytał poseł na Sejm RP Paweł Rychlik:
(….) Niemcy uznają swoją historyczną odpowiedzialność oraz odpowiedzialność za zachowanie pamięci o niemieckich zbrodniach bez żadnego ale – mówił do zgromadzonych w języku polskim charge d’affaires Ambasady Republiki Federalnej Niemiec Robert Rohde. – Chylę czoło przed ofiarami nalotu na Wieluń i wszystkimi ofiarami napaści Niemiec na Polskę.
Oprawę ceremonialną uroczystości stanowili: Kompania Honorowa 15 Sieradzkiej Brygady Wsparcia Dowodzenia pod dowództwem kapitana Pawła Sowińskiego oraz Orkiestra Dęta z Dzietrzkowic.
Uroczystość zakończyło złożenie wieńców pod pomnikami ofiar II wojny światowej.
Przypominamy: w Wieluniu, leżącym 20 km od granicy z państwem niemieckim, nie stacjonowały oddziały wojskowe, nie funkcjonował tutaj większy przemysł, nie było również umocnień militarnych ani obrony przeciwlotniczej. Nie występował więc żaden powód do brutalnego zniszczenia miasta. U podstaw działań leżała koncepcja niemieckiej wojny błyskawicznej – Blitzkriegu – która dawała napastnikowi ogromny atut, polegający na oddziaływaniu w sposób szybki i niestety niejednokrotnie bezlitosny. Wczesnym rankiem 1 września 1939 r. miasto było jeszcze uśpione, tylko niektórzy mieszkańcy budzili się i rozpoczynali swoje codzienne obowiązki. W tym czasie niemieckie samoloty przekroczyły granicę państwa polskiego. Niemieccy piloci startowali m.in. z lotnisk znajdujących się na Opolszczyźnie, takich jak Nieder-Ellguth (obecnie Ligota Dolna) oraz Neudorf (obecnie Polska Nowa Wieś). Junkersy 87B, zwane sztukasami, obniżyły pułap lotu i piloci rozpoczęli bezkarny atak. Ostatecznie skutki kilku nalotów na miasto były tragiczne – śmierć poniosły setki osób spośród 16 tysięcy jego mieszkańców. Zniszczeniu uległa większa część zabudowy centrum Wielunia, w tym ważne obiekty, m.in. szpital, w którym zginęły co najmniej 32 osoby, czternastowieczny kościół, synagoga, hotel, bursa, gimnazjum oraz dziesiątki zabytkowych kamienic mieszczańskich. Wieluń jest symbolem niczym nieuzasadnionej przemocy. Miastem, wobec którego złamano wszelkie normy prawne i moralne, a zastosowano „prawo” wojny totalnej. Wojny, która niosła ze sobą zniszczenia, ból, śmierć cywilów, w tym dzieci i kobiet. Taką była II wojna światowa, której pierwszy dramat rozegrał się w Wieluniu, mieście o siedmiowiekowej historii.
Całą relację z porannych uroczystości znajdziecie na naszym facebooku.
